Koudegolf

Volgende week weer opwarmen aan de warme chocomel?

Binnen de meteorologie zijn er diverse definities waarmee we weerfenomenen vastleggen. Een zomerse dag is bijvoorbeeld een dag dat de temperatuur 25 graden of hoger wordt. Een tropische dag is een dag met een temperatuur van minimaal 30 graden. Voor alle definities geldt officieel dat ze in De Bilt moeten worden geregistreerd. Als meteoroloog in Flevoland trek ik het graag wat regionaler en kijk ik tevens met een schuin oog altijd naar de officiële KNMI meetpunten in Lelystad en Marknesse.

Aan de koude kant zijn er ook dit soort definities. Een ijsdag is bijvoorbeeld een dag dat het een heel etmaal (24 uur) vriest. Zo hebben we ook weer gradaties in de mate van vorst:

• lichte vorst, tussen 0ºC en -5ºC
• matige vorst, tussen -5ºC en -10ºC
• strenge vorst, tussen -10ºC en -15ºC
• zeer strenge vorst, kouder dan -15ºC

Net als het begrip hittegolf (vijf zomerse dagen op rij waarvan drie tropisch) is er ook een koudegolf. Een koudegolf is een reeks van minimaal vijf ijsdagen op rij. Drie van die dagen moeten dan ook strenge vorst opleveren.

In de huidige weersituatie ziet het er naar uit dat we die ijsdagen wel gaan krijgen. De vraag is of we ook drie nachten met strenge vorst gaan registreren op anderhalve meter hoogte. Voor de duidelijkheid, het geldt dus niet aan de grond, dat zou te makkelijk zijn. De huidige weermodellen laten onzekerheid zien vanaf volgende week donderdag. Er komen dan oplossingen die de warme kant op gaan maar er zijn ook oplossingen die de kou vast houden. Sterker nog, nog veel meer kou. En dat zou dan betekenen dat strenge vorst wel degelijk in zicht komt. De runs van vrijdagochtend suggeren dat de koude lijn een grotere kans maakt waardoor een koudegolf dichterbij komt.

Over een week weten we meer. Maar houd wel in het achterhoofd dat een koudegolf bijzonder is. Sinds 1901 zijn er ‘slechts’ 32 koudegolven geregistreerd in De Bilt. De laatste is best wel lang geleden. Op 31 december 1996 begon die laatste koudegolf en hield twaalf dagen aan. Op zes dagen was er toen strenge vorst.

De langste koudegolf was in 1947. Van 4 februari tot 24 februari kwam de temperatuur niet boven het vriespunt. Zes dagen werd er toen strenge vorst geregistreerd in de Bilt. Opmerkelijk is ook 1940. Toen waren er in één winter drie korte koudegolfen.

Maar ik zei het al, als Flevolandse weerman hou ik het graag regionaal. En dan is de laatste koudegolf opeens veel minder lang geleden. In december 2010 was het bitter koud en werd er op vliegveld Lelystad (met dank aan het sneeuwdek) voldaan aan de eis van een koudegolf. We hadden zes ijsdagen op rij en op 19, 20 en 21 december vroor het respectievelijk -12,5ºC -16,9ºC en -16,6ºC. Ik zei het al, bitter koud!

31 januari 2010, Markermeer. Eigen foto.

De bovenstaande foto maakte ik op 31 januari 2010 op de Oostvaardersdijk. IJsbrekers trekken over het Markermeer. Op de achtergrond de vuurtoren van Marken. Januari en februari 2010 waren ook bitter koud. Maar er werd meerdere keren net niet voldaan aan een officiële koudegolf. Ook niet in Flevoland.